امکانسنجی احداث تونل مشترک تأسیسات شهری در راستای توسعۀ پایدار شهری نمونه موردی : شهر مشهد

در عصرحاضر، نگرش توسعه پایدار در اغلب کشورهای دنیا، حاکم بر برنامه ریزی و مدیریت شهری است. اگر بخواهیم از این دیدگاه به شهر بیاندیشیم ناگزیر باید معیارها و ساختاری را طراحی و برنامه ریزی کنیم که با ملاک های توسعه پایدار هماهنگ تر باشد. توسعۀ اقتصادی، حفظ محیط زیست، حفظ منابع طبیعی و مقولۀ انرژی از ارکان مهم توسعه پایدار هستند که تحت تأثیر زیرساخت های شهری و به خصوص شبکه های تأسیسات شهری قرار دارند. همچنین به دنبال رشد روزافزون شهرها، نیازهای مبرم شهرنشینان به تأسیسات زیربنایی بیش از پیش به چشم می خورد. مشکلات اجرا، نگهداری و تعمیرات تأسیسات، هزینه و زمان و سایر عوامل ایجاب می نماید که در ساخت شهرهای جدید و توسعه های موجود، از آخرین دستاوردهای فنی و مهندسی در زمینۀ اجرای تأسیسات زیربنایی، بهره گیری شود. تجمیع و ساماندهی تأسیسات شهری راهکاری است برای جهت گیری به سمت توسعۀ پایدار شهری، که این امر جز با احداث تونل مشترک تأسیسات شهری محقق نخواهد شد. استفاده از تونل مشترک تأسیسات شهری از چند دهۀ قبل در اکثر کشورهای توسعه یافته آغاز شده و در داخل کشور نیز به صورت غیرمنجسم اقداماتی صورت گرفته است. در فرآیند پژوهش حاضر که از نوع پژوهش کاربردی، با استفاده از شیوۀ توصیفی- تحلیلی بر اساس روش استنباطی و واکاوی اطلاعات است، سعی برآن شد تا به امکان سنجی احداث تونل مشترک تأسیسات شهری بر اساس مکان یابی صحیح در کلان شهر مشهد پرداخته شود. ابتدا معیارهای شهرسازی برای تجمیع و ساماندهی تأسیسات شهری با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و مشورت با کارشناسان شهرسازی، شناسایی گردید. سپس با استفاده از روش مقایسۀ دوبه دو(ahp)، وزن مربوط به هرکدام تعیین شد. معیارها هر کدام به صورت لایه هایی از نقشه درآمده و با استفاده از وزن هر لایه در محیط نرم افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی (gis) و با مدل همپوشانی وزنی(overlay)، این لایه ها با هم ترکیب شده و در نتیجه خروجی حاصل، نمایانگر اولویت های پیشنهادی احداث تونل مشترک تأسیساتی در شهر مشهد می باشد. نتایج حاصل نشان از آن دارد که امکان سنجی احداث تونل مشترک تأسیسات شهری در شهر تحقق پذیر می باشد و "معیار تأسیسات شهری" به عنوان شاخص ترین معیارآن معرفی می گردد.